Een negatieve rente is en blijft een merkwaardige gewaarwording. Even merkwaardig is, dat van de 13 landen met een negatieve rente er twaalf op het Europese continent zijn gelegen. Koploper is Zwitserland waar de rente op de tweejaarslening -1% bedraagt. Een land als Italie, dat een massieve staatschuld met zich mee torst, bivakkeert met zijn rente op nagenoeg 0%. Soms is ook voor een land als Italie de rente op staatsleningen negatief. Wie echter denkt, dat de rente in Europa niet nog lager kan, die kan wel eens bedrogen uitkomen.
In de maand oktober daalde in Duitsland de rente op de tweejaarslening van -0,26% naar -0,35%. Voor marktvorsers is deze Duitse tweejaarslening het spiegelbeeld van de renteverwachtingen binnnen de Eurozone. Waarom accepteren beleggers een negatief rendement, dat nog lager ligt dan de -0,2% die de ECB in rekening brengt voor banken die deposito’s bij haar aanhouden? Voor de kenners is het duidelijk, dat de rente nog eens met 10 basispunten omlaag kan. De markt houdt er serieus rekening mee, dat de korte rente over pakweg 6 maanden -0,28% bedraagt.
De overtuiging groeit, dat de ECB niet alleen de rente gaat verlagen, maar ook het programma voor kwantitatieve verruimning verder gaat uitbouwen. Op zich is dat een vreemde combinatie. Ooit startten centrale banken met het experiment van kwantitatieve verruiming juist omdat de rente al zo laag was en naar de toenmalige opvattingen eigenlijk niet lager kon. Uiteindelijk is de rente tot onder 0% geduwd met de bedoeling banken aan te zetten om hun liquiditeiten niet op de bank te zetten maar productiever te gebruiken. Daardoor zouden de leenkosten voor burgers en bedrijven omlaag zouden kunnen. Volgens de ECB heeft de gecombineerde aanpak succes en beginnen kredietmarkten weer meer tekenen van leven te vertonen en willen beleggers weer meer risico nemen.
Als er al sprake is van succes dan is het vooralsnog zeer beperkt. Van inflatie is hoegenaamd geen sprake, laat staan dat de norm van 2% in het vizier is. Ook de groei binnen en buiten Europa laat zeer te wensen over ondanks alle juichverhalen. En dus lijkt verdere verruiming in welke vorm dan ook het enige antwoord van centrale banken op deze weinig hoopvolle ontwikkelingen. De Peolple’s Bank of China heeft recent al enkele malen de rente verlaagd. De ECB, maar ook de Bank van Japan, heeft nadrukkelijk op een verdere verruiming gezinspeeld. De enige uitzondering op de regel is eigenlijk de VS. Daar heeft Janet Yellen de mogelijkheid van een renteverhoging in december zeer nadrukkelijk open gehouden.
Mocht de ECB de rente gaan verlagen, dan kan dat het begin zijn van een reeks verlagingen in Europa en elders is de wereld. Als de belegger zonder morren een negatieve rente van 0,3% accepteert, waarom zou hij dan gaan steigeren bij -0,4%?
