Jarenlang was het bijna een axioma. Het proces van globalisering was niet alleen een onvermijdelijk en niet te stoppen proces, het heette ook voor heel de mensheid heilzaam te zijn. Decennia lang ging deze redenering erin als koek bij de meeste burgers in Westerse landen. Echter niet langer, globalisering is in recordtempo in veel Westerse landen een zeer omstreden begrip geworden en de kritiek zwelt steeds meer aan. Vooral voor neoliberalen is de kritiek onbegrijpelijk en nergens op gebaseerd. Het liefst zouden ze critici doorverwijzen naar een psychiater. Voor de neoliberale economen staat vast dat het proces van globalisering alleen maar mooie effecten heeft.
Dat laatste blijkt steeds meer aanvechtbaar. Uit nader onderzoek blijkt, dat grote groepen in de Westerse samenlevingen helemaal niets gewonnen hebben dankzij de globalisering. Eerder is het tegendeel het geval. Zo kampt maar liefst 90% van de werkende bevolking in de Verenigde Staten al bijna 30 jaar met een stagnerende loonontwikkeling. Het zogeheten mediane inkomen van een blanke werknemer is nu in reële termen gesproken lager dan 42 jaar geleden. Het is nog erger voor de werknemer aan de onderkant van de arbeidspyramide. Zijn loon is er sinds de jaren ’60 van de vorige eeuw niet op vooruit gegaan. Het is nu een geaccepteerd feit, dat deze langdurige economische malaise gevolgen heeft voor de gezondheid en levensverwachting van veel Amerikanen. In Europa zien we dezelfde trends, zij het dat de gevolgen op het eerste gezicht minder verwoestend lijken. Wel is duidelijk dat bijvoorbeeld in Nederland de loonontwikkeling ook al heel lang stagneert.
De oorzaak van de stagnatie is de vrijhandel. Dankzij de vrijhandel kon het Westen tegen zeer lage prijzen goederen uit bijvoorbeeld China importeren die in elkaar geknutseld waren door ongeschoolde of weinig geschoolde arbeiders tegen een hongerloontje. De import was zeer goedkoop, dat wel, maar het ontnam grote groepen aan de onderkant van de maatschappij de mogelijkheid op een baan met een redelijke beloning. Hun loon moest omlaag tot het kon concurreren met dat in China. Neoliberale economen zijn altijd ‘vergeten’ deze schaduwzijde van de globalisering in kaart te brengen. In tegendeel, ze wezen er keer op keer op, dat miljoenen mensen in de Opkomende Markten erop vooruit gingen. Die claim berust op waarheid.
De strijdige ervaring van de doorsnee burger met de officiële leer van politiek en beleidsmakers heeft geleidelijk het vertrouwen in het establishment en de elite aangevreten. Het beslissende duwtje wat dat betreft was het overeind houden van de banken met veel publieke middelen. Tegelijkertijd bouwden de VVD en de PvdA in snel tempo de sociale zekerheid af. De ‘verliezers’ van de globalisering kregen het nog meer voor de kiezen. Het resultaat is dat steeds meer gedesillusioneerde burgers zich van het huidige politieke establishment afwenden en kiezen voor extreme partijen ter linker- en ter rechterzijde van het politieke spectrum. Het is een proces dat in heel de Westerse wereld zichtbaar is en waar de elites nu handenwringend en bang naar turen. Er lijken krachten vrijgekomen die zich niet meer laten beteugelen door mooie en sussende bewoordingen. Er zal een nieuw sociaal contract moeten komen. Politieke en economische elites zullen zich in woord en daad moeten bekommeren om de economische achterblijvers om te voorkomen dat Westerse democratieën voor langere tijd in politieke en economische instabiliteit wegzinken. Het proces van globalisering zoals we dat nu kennen, heeft zijn langste tijd gehad.
Disclaimer: Bovenstaand artikel is geen professioneel beleggingsadvies en het is ook geen uitnodiging om te gaan beleggen. Beleggen brengt kosten en risico’s met zich mee. In het verleden behaalde resultaten bieden geen garantie voor de toekomst. Het artikel is louter de persoonlijke mening van de auteur.