Met nog maar enkele dagen te gaan wordt de uitslag van de Amerikaanse verkiezingen steeds onvoorspelbaarder. Het onverwachte besluit van de FBI om nog eens een onderzoekende blik op de e-mails van de presidentskandidaat Hillary Clinton te werpen deed haar voorsprong als de bekende sneeuw voor de zon smelten.
Het besluit van de FBI sloeg ook in als een bom op de financiële markten. Handelaren beseften al heel snel, dat een uitkomst à la de Brexit zeer goed mogelijk was geworden. De graadmeter voor de angst, de Vix Index, schoot omhoog naar niveaus die deden denken aan de eerste post Brexit dagen. Ook de prijs van goud kreeg stevig de wind in de rug.
Over het algemeen is het oordeel over de beide kandidaten, Clinton en Trump, allesbehalve lovend. Welbeschouwd is het vertrouwen historisch laag zelfs. Voor de markten lijkt de verkiezing van Clinton de minst kwalijke. Met haar is de continuïteit van het politieke bedrijf gegarandeerd en is het weer business as usual. Donald Trump is voor de markten te onvoorspelbaar.
Toch is het maar de vraag of met de verkiezing van Clinton het weer business as usual zal zijn. Ook als Hillary wint lijkt het politieke risico de komende jaren alleen maar toe te nemen. De kans is dan groot dat ze te maken krijgt met een verdeeld Congres en dat betekent dat de huidige politieke impasse en daarmee de onregeerbaarheid alleen maar zal toenemen. De ervaringen onder de huidige president Obama zijn wat dat betreft allesbehalve geruststellend.
Politieke impasse is niet het enige waar de Verenigde Staten te kampen mee krijgen. Een recente YouGov studie wijst op de opmars van het autoritair populisme in de VS en Europa. Dat populisme kan een reële bedreiging gaan vormen voor de politiek en het beleid, zoals we dat gewoonlijk zien in de Opkomende Markten. De gevolgen kunnen nu veel verderstrekkend zijn. Het IMF noemt de invloed van het autoritair populisme op politiek en beleid in de ontwikkelde landen de grootste bedreiging voor de wereldwijde economische groei.
Donald Trump heeft tijdens zijn campagne duidelijk gebruik gemaakt van het politieke handboek uit de Opkomende Markten. Zo dreigt hij zijn tegenstandster op te sluiten vanwege corruptie en is hij druk met het verspreiden van samenzweringstheorieën. Het grootste kwaad van deze handelswijze is wel, dat hij zodoende knaagt aan de betrouwbaarheid van de instituties van het land. Hij boekt succes met deze aanpak, want een meerderheid van de Republikeinen lijkt niet langer te geloven dat de verkiezingen eerlijk zullen verlopen.
Deze en andere strapatsen van Trump en Co hebben als gevolg dat in de VS, maar ook in Europa, het vertrouwen in de instituties taant, maar ook in de politieke en zakelijke elites, in de experts en natuurlijk in de Media. Het is juist vertrouwen, plus het geloof in de toekomst, en niet alleen economische groei dat de politiek immuun moet maken voor het virus van het populisme. Dat vertrouwen slinkt snel, getuige de ongelooflijke hoeveelheid leugens die door beide kampen opgedist worden. De website PolitFact moet overuren maken om alle feiten te controleren. Het maakt echter weinig indruk meer. Alles lijkt mogelijk.
Er spelen meer factoren mee die het vertrouwen in de instituties ondermijnen. Culturele veranderingen en snelle technologische veranderingen zorgen bij veel mensen voor een gevoel van ontheemding. Het idee is dat alles te snel gaat en dat er geen aandacht meer is voor de achterblijvers. De financiële markten lijken zich met de dag meer bewust te worden van de risico’s van de veranderingen in de Amerikaanse en Europese samenlevingen. Volgens the Brooking Institution kan een overwinning van Trump voor ongelooflijke prijsbewegingen zorgen die de waarde van bijvoorbeeld de S&P 500 sterk kan verlagen. Een overwinning zou ook een aanloop kunnen zijn naar aanhoudende en langdurige volatiliteit. De gebeurtenissen na het bekend worden van het FBI besluit geven wat dat betreft een verontrustend voorproefje.
Maar zelfs als Trump niet wint dan zal er weinig veranderen. Het vertrouwen blijft laag en de demografische tegenstellingen blijven onoverbrugbaar. Bovendien is Trump niet de laatste populist die met succes een gooi naar de politieke macht kan doen. Wat te denken van de komende verkiezingen in Duitsland, Frankrijk en Nederland! Het is daarnaast beslist niet ondenkbaar dat een presidentschap van Hillary Clinton ontsierd gaat worden door reeksen schandalen en onderzoeken. Een impeachment is niet uit te sluiten.
De aloude correlatie tussen economische groei, waardering en verkiezingsuitslagen is niet meer. Daarmee vervaagt ook razendsnel het verschil van politiek bedrijven in de Westerse landen en de opkomende markten. Dat stemt niet gerust, ook niet voor de vooruitzichten van de wereldeconomie.
Disclaimer: Bovenstaand artikel is geen professioneel beleggingsadvies en het is ook geen uitnodiging om te gaan beleggen. Beleggen brengt kosten en risico’s met zich mee. In het verleden behaalde resultaten bieden geen garantie voor de toekomst. Het artikel is louter de persoonlijke mening van de auteur.