Het verhaal van Shinzo Abe, de premier van Japan, is al vaak verteld. In 2013 kwam hij weer aan de macht met de belofte de deflatie, die het land al 20 jaar in de greep houdt, definitief de nek te breken. Hij had daartoe een strategie ontwikkeld die op drie pijlers rustte. De eerste was die van de monetaire stimulering, de tweede van de fiscale stimulering en de derde die van de structurele hervormingen. De strategie luisterde naar de naam Abenomics met als uiteindelijk doel om al in 2016 een inflatieniveau te bereiken van ongeveer 2%.
Abenomics is nu twee jaar oud en langzaam aan begint de roep om daadwerkelijke resultaten sterker te worden. Iedereen, ook zijn critici, zijn het er wel over eens, dat de monetaire en fiscale stimulering in 2013 en 2014 een positieve uitwerking heeft gehad op de Japanse economie. Door de daling van de yen verstevigde de exportpositie van de Japanse corporates, namen de bedrijfswinsten weer toe en leek de Japanse economie weer op een groeipad beland. Het belangrijkste was misschien wel, dat de inflatieverwachting geleidelijk begon op te lopen. Daar was het in eerste instantie om te doen.
Van een structurele hervorming van de economie, de derde pijler, is echter nog maar weinig terecht gekomen. De gevestigde belangen in Japan zijn goed georganiseerd en laten zich niet gemakkelijk uit het veld slaan.
Terwijl het gevecht met de gevestigde belangen van boeren en winkeliers nog moet beginnen, keren in 2015 de spoken uit het recente verleden weer terug. Ondanks alle inspanningen dreigt de inflatie in Japan weer om te slaan in deflatie. In de maand februari kwam de inflatie weer uit op 0%, ondanks een maandelijkse monetaire stimulering van vele tientallen miljarden yens. De oorzaak voor het wegzakken van de inflatie zijn de lage energieprijzen. Het positieve element van de prijsdaling is, dat de koopkracht van de Japanse consument eindelijk weer iets verbetert. Die was behoorlijk aangevreten door de zeer zwakke yen. Daardoor werd het dagelijks leven voor de doorsnee Japanner steeds duurder, omdat Japan heel veel moet importeren, van voedsel tot en met olie.
Beleidsmakers zijn echter bang, dat door het wegvallen van inflatie, de consumenten weer de hand op de knip houden in afwachting van betere tijden en dus lagere prijzen. Die houding is een van de voornaamste oorzaken geweest van de lange periode van deflatie, waar het land door is geteisterd. Dat gevaar lijkt reëel, want in april en mei gaan de prijzen voor elektriciteit en gas dalen. Dat zal de deflatoire spiraal alleen nog maar versterken. Voor centrale bankier Haruhiko Kuroda is de huidige trend aanleiding geweest om publiekelijk te verklaren, dat de inflatiedoelstelling voor 2015 niet gehaald zal worden. De markt gaat ervan uit, dat de Bank van Japan op korte termijn zal aankondigen het monetaire stimuleringsbeleid verder te intensiveren. Daarbij zoemt een maandelijks bedrag van $ 100 miljard rond. De aandelenbeurzen nemen hier al een voorschot op. Ze hebben in maart het hoogste niveau in meer dan 15 jaar bereikt!
Gelukkig voor Shinzo Abe en Haruhiko Kuroda staan niet alle seinen op groen. De arbeidsmarkt begint zowaar weer tekenen van leven te vertonen. Door de vergrijzing begint er krapte op de arbeidsmarkt te ontstaan. Steeds meer bedrijven raken daarvan doordrongen en dus is er voor het eerst in jaren weer ruimte voor reële loonsverhogingen. Loonsverhogingen kunnen de basis vormen voor het oplopen van de inflatie, maar of dat voldoende is om bovengenoemde heren uit de brand te helpen is maar zeer de vraag. Voorlopig hebben ze de schijn tegen!