Het zijn en blijven spannende tijden. Op zondag 12 juli komen alle regeringsleiders van de Europese Unie in een bijzondere vergadering bijeen om zich over de Griekse kwestie te buigen. Op het moment van schrijven overheerst bij politici en beleidmakers het idee, dat dan beslist gaat worden over een vorm van Grexit. Griekenland zal na zondag waarschijnlijk geen volwaardig lid meer zijn van de eurozone. Hoe een Grexit erin de praktijk zal gaan uitzien is echter nog verre van duidelijk. De Europese Commissie beweert echter verschillende scenario’s in de la te hebben liggen. Menigeen betwijfelt of dat echt wel zo is. Het kan zomaar zijn dat er geen plan B is.
Een Grexit van welke aard dan ook kan wel grote gevolgen hebben voor de plaats van Groot Brittannië in de Europese Unie. Al in 2013 beloofde premier Cameron, dat er in 2017 een volksraadpleging zou komen over de vraag of het land uit de Europese Unie moet stappen of niet. Sinds zijn succesvolle herverkiezing dringt Cameron er bij Brussel op aan om de nodige hervormingen door te voeren om zo Europa aantrekkelijker te maken voor Het Verenigd Koninkrijk. Zal er echter na een Grexit met alle mogelijke gevolgen van dien nog wel tijd en ruimte zijn voor Europese gesprekken met premier Cameron? Het lijkt voor de Britten om politiek binnenlandse overwegingen moeilijk om het referendum uit te stellen. Dan kan er in 2017 een referendum over een Brexit gehouden worden zonder dat er gesprekken hebben plaatsgevonden over mogelijke aanpassingen in Brussel aan Britse wensen. Niemand moet dan vreemd opkijken, dat een meerderheid dan voor uitstappen zal stemmen. Nu al beschouwen veel Britten de Europese Unie als een Unie in verwarring en verval. Zonder hervormingen in het vooruitzicht zullen ze daar geen lid meer van willen zijn.
Een Grexit betekent immers, dat er voorgoed een einde is gekomen aan het idee, dat de lidstaten van de EU geleidelijk aan steeds verder integreren. Daarvoor in de plaats komt dan een Europa van de verschillende snelheden. Sommige landen van de EU zijn lid van de eurozone, maar andere weer niet en zullen dat waarschijnlijk ook nooit worden. Daar moet dan weer een jurische basis voor gelegd worden. Er moet opnieuw bepaald en vastgelegd worden wat een lidmaatschap van de Europese Unie eigenlijk inhoudt. Het zijn dit type vragen, dat het Verenigd Koninkrijk graag behandeld ziet in Brussel voordat het referendum plaats vindt.
Als Brussel geen nieuwe antwoorden formuleert in response op een Grexit, dan is het slechts een kwestie van tijd voordat vraagtekens gezet worden bij het lidmaatschap van andere landen binnen de eurozone. Als er wel een antwoord komt in de vorm van verdergaande integratie van de lidstaten, dan rijst vanzelf de vraag wat dan de precieze status is van lidstaten van de Europese Unie die geen lid zijn van de eurozone. Europa moet zich met andere woorden gaan herbezinnen. Het moet kritisch gaan kijken naar de uitgangspunten waar het op gebouwd is en in hoeverre die aangepast moeten worden aan de nieuwe situatie. Dat zou ertoe kunnen leiden dat allerlei Verdragen aangepast moeten worden. Dat kan natuurlijk niet van vandaag op morgen gebeuren. In een Europese context kan dat vele jaren gaan duren. Het gaat er echter om in hoeverre Brussel na een Grexit in ieder geval de bereidheid aan de dag legt om deze zaken te bediscussiëren met het Verenigd Koninkrijk. Stelt Brussel zich op het standpunt dat de status quo gehandhaafd moet blijven, dan lijkt een Brexit in 2017 onvermijdelijk!