Het is niet eens zo lang geleden, dat de Opkomende Markten de onbetwiste motor van de economische groei waren. In het eerste decennium van de 21ste eeuw kwam 75% van de groei van het wereldwijde Bruto Binnenlands Product (BBP) op hun conto. Met de komst van de financiële crisis is de motor gaan sputteren. Waar in 2009 het verschil in groeitempo tussen de Opkomende Markten en de zogeheten Ontwikkelde landen 7% bedroeg zal dat verschil volgens Goldman Sachs in 2016 nog slechts 2,1% bedragen.
Ondanks het afnemende groeitempo zijn verschillende partijen weer wat optimistischer over de nabije toekomst van deze grote en diverse groep landen. Volgens de bankiers van Goldman Sachs zal er in de Opkomende Landen, als groep, economische stabilisatie optreden en misschien zelfs een licht herstel, na zes jaar van afnemende groei. Sommige landen als Mexico, Hongarije en Polen mogen volgens de bankiers zelfs op een robuuste groei rekenen. Het IMF onderstreept de visie van de bankiers en verwacht nu voor de groep als geheel een groei van 4,5% in 2016 tegen 3,9% in 2016.
De groei mag dan voorzichtig terugkomen, veel reden voor feestvreugde is dat volgens verschillende partijen niet. Er spelen nog teveel structurele problemen die om een oplossing vragen. Van oudsher worden de Opkomende Landen geplaagd door hoge schuldenlasten en dat is nog steeds het geval. De schuld van de private sector (huishoudens en bedrijven) ligt nu boven de omvang van het BBP en is ook hoger dan aan de vooravond van de crisis. Die hoge schulden maken de Opkomende Markten kwetsbaarder voor een mogelijke rentestijging in de VS. Het afbetalen van de schulden beperkt bedrijven echter ook in hun bewegingsvrijheid om te investeren.
Zoals bijna te doen gebruikelijk is China ook in dit opzicht een land waar veel zorgen over leven! Het Chinese bedrijfsleven torst een schuld van $ 16,1 biljoen ofwel 160% van het BBP. Als er niets gebeurt dan zal die schuldenlast in 2019 het astronomische bedrag van $ 28,5 miljard bedragen. Althans, dat hebben ze bij Standard & Poor’s uitgerekend. Een regen van faillissementen lijkt dan onvermijdelijk! De onbetwiste koploper van de Opkomende Markten kan komende jaren wel eens de zwakste schakel blijken te zijn juist omdat die gewurgd dreigen te worden door hun schuldenlast.
Volgens enkele sombermannen is er door de crisis een definitief einde gekomen aan het verdienmodel van de Opkomende Markten. Dat was erop gebaseerd om de overschotten op de lopende rekening uit te lenen aan de Ontwikkelde landen die daarmee de consumptie in eigen land op peil konden houden. Die vlieger gaat niet langer op. Europa, Japan, maar ook de Verenigde Staten kampen met problemen die het proces van globalisering en de daarbij behorende wereldhandel frustreren. In de jaren negentig, toen het proces van globalisering echt op gang kwam, deed elke dollar aan extra bbp groei de wereldhandel met drie dollar toenemen. Nu is de verhouding een op een! In de eerste helft van 2015 liet de wereldhandel zelfs een krimp zien. Ook hier is China de hoofdschuldige. Door binnenlandse overcapaciteit treedt importsubstitutie op, terwijl door de economische transitie de importvraag sowieso afneemt.
Het herstel in de Opkomende Markten is met andere woorden met heel veel onzekerheden omgeven. Het kan heel goed dat we over een jaar moeten vaststellen dat problemen en twijfels het prille optimisme en herstel gesmoord hebben! Beleggers doen er goed aan de nodige vraagtekens te zetten bij juichverhalen over herstel en groei!