Afgelopen maand was het weer raak in de Europese staalsector. In Schotland legde Tata Steel een van de twee laatste staalbedrijven in die regio stil. Ook ging SSI UK dicht, het tweede staalbedrijf van het Verenigd Koninkrijk definitief door de knieën. De Britse staalindustrie hapt naar adem, maar feitelijk alle Europese, Amerikaanse en Koreaanse bedrijven. Allemaal hebben ze last van een prijsdaling van maar liefst 25%, waardoor staal in 10 jaar niet meer zo goedkoop is geweest. Het is onder de huidige omstandigheden niet ondenkbaar, dat er nog meer grote namen definitief van het toneel gaan verdwijnen.
Alle bedrijven die in ademnood verkeren, wijzen met de beschuldigende vinger naar China. Dat land is uitgegroeid tot de grootste producent, consument en exporteur van staal. Sinds 2000 is de productie in dat land verveelvoudigd en gestegen naar 858 miljoen ton. Dat is om en nabij de helft van de totale wereldproductie. Door de economische koerswijziging en de afnemende groei is de binnenlandse vraag echter sterk gedaald en dus zoeken de Chinese producenten de internationale exportmarkten op. In luttele jaren tijd is de export omhoog geschoten naar een geschatte 100 miljoen ton in 2015.
Europese staalmakers beschuldigen de Chinezen van dumping, maar zij verweren zich door te wijzen op de hoge productiekosten in Europa. Niet alleen Europese bedrijven zijn slachtoffer van de scherpe Chinese prijsconcurrentie. Ook US Steel is behoorlijk in het nauw gebracht. In 2014 zagen de Amerikanen zich genoodzaakt 3000 banen te schrappen, maar daar zal het niet bij blijven. Zoveel is al duidelijk.
Hoe slecht het gesteld is met de staalmarkt blijkt wel uit de margeontwikkeling. Onder normale omstandigheden ademen staalprijzen mee met de prijs voor ijzererts. Staalproducenten profiteren dan van de spread. In 2015 gaat de prijsval van staal veel sneller dan die van ijzererts, waardoor de spread snel kleiner wordt en de marges van de staalproducenten steeds smaller worden. De marges staan zo onder druk, dat zelfs een zwakke valuta geen soelaas meer brengt. Dankzij de zwakke roebel konden de Russen hun exporten met bijna 10% opvoeren in 2015. De prijzen zijn echter zo laag, dat het amper lonend is het staal te vervoeren. Ook dat hebben we in deze eeuw eigenlijk nog niet meegemaakt.
Een derde probleem is dat van de capaciteit. Vanwege de hoge vaste kosten moeten staalbedrijven een benuttingsgraad hebben van tenminste 80%. Onder dat niveau wordt de productie al snel te kostbaar.
De oplossing is om capaciteit af te bouwen, maar die neemt momenteel alleen maar toe. De OECD schat dat er een overcapaciteit groeit van niet minder dan 645 miljoen ton. Toch voelen maar weinig bedrijven voor het idee om de eigen capaciteit af te bouwen. Ze zijn bang voor verlies van marktaandeel. Bovendien is het opstarten van een nieuwe fabriek, wanneer het tijd gekeerd is een zeer dure aangelegenheid.
Uiteindelijk zal een deel van de oplossing uit China moeten komen. Dat land moet nolens volens 20% tot 30% van zijn capaciteit moeten afbouwen. Dat zal echter niet zo vlot gaan. Lokale overheden en banken in dat land willen eigenlijk alleen maar de schuld van de staalbedrijven doorrollen om zo de pijn van een faillissement en de politieke gevolgen daarvan te ontlopen. De geschiedenis wijst uit, dat een aanpassing van de capaciteit al vlug tien jaar duurt. China heeft nog niet eens aanstalten gemaakt. Het zijn verhitte tijden voor de staalsector!