Dinsdag 11 augustus trakteerde de centrale bank van China, de PBoC, de internationale valutamarkten op een nare verrassing. De PBoC maakte bekend, de waarde van de Chinese valuta, de yuan, met bijna 3% te verlagen. De bekendmaking zorgde voor een storm van onrust, die pas aan het einde van de week zou wegebben.
De timing van de devaluatie is bepaald niet gelukkig. Na jaren van geen of tegenvallende groei lijkt het eindelijk de goede kant op te gaan met de economie van landen en regio’s als Europa, Japan en de Verenigde Staten. Een scherpe daling van de groei in de Opkomende Markten kan dat herstel te niet doen en met een beetje pech de wereld zelfs in een nieuwe recessie storten. Door de devaluatie is het speelveld veranderd. China is niet langer de klant van de rest van de wereld, maar de concurrent.
De devaluatie is natuurlijk eerst en vooral bedoeld om de zwakke binnenlandse economie een impuls te geven, maar bedoeld of onbedoeld vergroot het land wel de druk op zijn wereldwijde concurrenten. De voornaamste slachtoffers zijn uiteraard de Opkomende Markten, voor wie China een enorm afzetgebied was. In het verlengde daarvan kunnen echter ook de kwakkelende economieën van de hoogontwikkelde landen onderuit gaan. Veel van de export van bijvoorbeeld Europa gaat naar de Opkomende Markten. De kans, dat de groei in bijvoorbeeld Europa tot stilstand komt is beslist niet irreëel. Het zeer ruime monetaire beleid van de Europese Centrale Bank heeft maar beperkt succes. Op een wezenlijke versnelling hoeft niemand te rekenen. Dat leren de Japanse en Amerikaanse voorbeelden.
Terwijl het Westen al sinds 2008 kwakkelt, is het landen als Brazilië tot recent voor de wind gegaan. Van de zogeheten BRIC’s gaat het eigenlijk alleen nog maar goed in India. Brazilië en Rusland zitten al gevangen in een diepe recessie en nu is ook China nadrukkelijk aan het vertragen en heeft het land (on)bewust het wapen van de concurrentie gezocht door te devalueren. Daardoor zal de export naar China afnemen, waardoor het land een deel van zijn overproductie op de eigen binnenlandse markt kwijt kan. Tegelijkertijd zal een belangrijk deel van de huidige overproductie op de internationale exportmarkten gedumpt worden.
Voor de goede orde, China exporteert heus niet alleen laagwaardige producten. Bedrijven als Huawei en Xiaomi kunnen gemakkelijk de concurrentie met Apple, Samsung en Cisco aan! Met andere woorden, heel de wereld zal merken, dat China op het oorlogspad is op de exportmarkten. Zoals gezegd, daar zullen in de eerste plaats hoogontwikkelde Aziatische landen het slachtoffer van worden. Dat zal in Azië tot een proces van pijnlijke aanpassingen leiden, maar het zou naïef zijn te denken dat Europa en de Verenigde Staten ongedeerd blijven. Door het inzakken van Aziatische economieën zal de vraag naar commodities nog verder wegzakken dan nu al het geval is. Bedrijven in deze sector van de economie zullen hun investeringen naar voren schuiven en producentlanden van commodities zullen hun vraag terugschroeven.
Natuurlijk moet iets of iemand de lont definitief in het kruitvat steken. Dat zou zomaar de Fed kunnen zijn, mocht die besluiten om alsnog de rente in september te verhogen. Beleggers zullen die verhoging als een eerste stap van meerdere stappen zien. In dat geval is een forse correctie op de internationale financiële markten bijna onvermijdelijk. Als dat gebeurt, is het niet uit te sluiten, dat beleggers massaal hun effecten gaan dumpen. Dat zal in ieder geval het consumentenvertrouwen ondermijnen. Een hogere rente en een dure dollar zullen voor de Verenigde Staten de exportpositie ondermijnen, binnenlands de huizenmarkt aantasten en de verkoop van auto’s doen kelderen! Natuurlijk is dit alles maar een scenario. De markten zijn wel nerveus, maar prijzen nog geen recessie in. Dat mag maar deels gerust stellen, want in tegenstelling tot enkele jaren terug is er nu geen China dat de wereldeconomie op sleeptouw kan nemen!