Zoals bekend, kende 2016 de slechtste start van een nieuw beursjaar ooit. Het had maar een haartje gescheeld volgens sommigen, of we waren het slachtoffer van een nieuwe berenmarkt. Die slechte start en de forse swing omlaag in het midden van 2015 heeft de vraag opgeroepen of de huidige stierenmarkt op zijn laatste benen loopt. Internationaal slagen aandelenbeurzen er maar niet in om boven het hoge niveau van 10 maanden geleden uit te stijgen, terwijl angst en onzekerheid bijna voelbaar zijn.
Volgens sommige experts voeren we echter de verkeerde discussie. Het gaat er niet om of we aan een berenmarkt ontsnapt zijn of dat de stierenmarkt van 2009 op zijn einde loopt. De werkelijke discusie hoort te zijn of aandelenbeurzen al sinds de crisis van 2008 in de klauwen van beren gevangen zitten!
Zeker voor de internationale beurzen buiten de VS kan een casus gemaakt worden, dat die beurzen al langer in een berenomgeving bivakkeren. Aandelen piekten in 2011 om daarna in het moeras van een berenmarkt weg te zinken, aldus Datastream. Merrill Lynch onderschrijft de opvatting van Datastream. De bank wijst erop, dat in de Opkomende Markten beleggers in de afgelopen 15 jaar niet zo onderwogen in aandelen waren. Dat heet de klassieke aanloop te zijn op weg naar de bodem van de markt.
Markten volgen in dit deel van de wereld een patroon zoals dat zichbaar was bij eerdere crashes als gevolg van speculatieve bubbels, zoals de Wall Street crash van 1929, de Japanse bubbel van 1989 of de dotcom in 2000. In al die gevallen daalden de markten 60% of meer om vervogens jaren naar rechts te bewegen voordat de bodem van de markt bereikt werd. In de VS is dit patroon niet terug te vinden en de vraag is hoe dat komt. Ongetwijfeld moet het antwoord gezocht worden in de $ 5 biljoen die de Fed de markt in heeft gepompt. In die zin is het beleid van de Fed een succes.
Volgens sommige historici, zoals Russell Napier, hebben stieren- en berenmarkten een lange levensduur. De bodem van de berenmarkt, gekenmerkt door een voortdurende daling van de waarderingen, is bereikt wanneer beleggers moedeloos de handdoek in de ring gooien en de markt de rug toekeren. De 20ste eeuw heeft maar vier van die dieptepunten beleefd. Daarom was 2009 niet echt een berenmarkt, omdat aandelen ook toen nog behoorlijk aan de prijs waren. Dat betekent, dat aandelen nog verder in waarde moeten dalen dan in 2009 al het geval was.
Het lijkt op zijn zachtst gezegd overdreven om te stellen dat er in de Verenigde Staten sprake is van een berenmarkt. In de afgelopen zeven jaren zijn de koersen alleen maar gestegen. Napier ziet het echter anders. In de jaren 1932 – 1937 was er ook een lange rally op de aandelenbeurzen. Dat waren de jaren van de Grote Depressie. Die rally kwam hortend en stotend tot stilstand toen de Fed in 1937 de rente verhoogde. De rally maakte plaats voor een berenmarkt die voortduurde tot in de jaren vijftig.
Er is nog een paralel. Tot voor kort was zeker in de Verenigde Staten het bedrijfsleven heilig. Nagenoeg kritiekloos werd het doen en laten van de grote ceo’s gevolgd en bewonderd. Dat was ook zo in de eerste decennia ven de 20ste eeuw. De presidenten Theodoor Roosevelt en zijn neef Franklin Roosevelt gingen echter met veel succes de strijd aan met het schijnbaar oppermachtige bedrijfsleven. Nu lijkt zich een gelijksoortig patroon af te te tekenen. In de Westerse wereld was het bedrijfsleven sinds het tijdperk Thatcher/Reagan heilig verklaard. Gelet op de pijlsnelle opkomst van Trump en Sanders in de VS en de populisten in Europa lijkt het erop, dat dit tijdperk ten einde loopt. De rol van overheden ien de van de factor arbeid kan weer gaan toenemen in het economisch leven. Als die boodschap eenmaal tot beleggers is doorgedrongen, dan is het beslist niet ondenkbaar dat aandelenbeurzen over een breed front gaan tuimelen. Het is dan wachten op het moment dat een nieuwe boodschap doordringt. Waarderingen zijn extreem laag geworden, zo laag dat koersen kunnen gaan verdubbelen of zelfs verdriedubbelen. De boodschap van 1929 is, dat dat lang kan gaan duren als de berenmarkt eenmaal een feit is!