De financiële crisis van 2008/09 heeft veel schade toegebracht. Zoveel, dat al snel duidelijk werd, dat de weg naar herstel lang zou duren voor de ontwikkelde markten. Daar waren in de geschiedenisboekjes veel teleurstellende voorbeelden van te vinden.
De voorspelling van 2008/09 is uitgekomen. De ergste wonden van de crisis zijn geheeld, maar de groei blijft tergend laag. Alle voorwaarden voor een snel herstel leken aanwezig, met als belangrijkste factor een renteniveau dat bijna 0% bedraagt.
Er is al veel gespeculeerd over het waarom, maar een sluitende verklaring blijft vooralsnog uit. Misschien moeten we de verklaring wel zoeken in de matige vooruitzichten voor de middellange termijn. Die kunnen wel eens van grote invloed zijn op vraag en aanbod. De stand van zaken op dit moment is niet om over naar huis te schrijven. Voor de ontwikkelde landen is de potentiele groei voor de langere termijn met 0,5% - 1% verlaagd. Belangrijke factoren daarbij zijn de vergrijzing en een lagere productiegroei. De factor vergrijzing was al ingecalculeerd. Die van de vertragende productiegroei is een factor die pas de laatste jaren veel opgang maakt.
De eerste tekenen van de vertragende productie-ontwikkeling waren al zichtbaar voor de crisis. In de jaren voor de crisis liepen de succesvolle implementaties van de ICT-innovaties geleidelijk ten einde. Daaruit zou je mogen concluderen, dat de hoge productiviteit aan het einde van de vorige eeuw en aan het begin van deze eeuw de uitzondering op de regel is. Normaal is een lagere productiviteitsgroei. De huidige vertraging kan wel eens structureel zijn.
Vergrijzing en een geringe productiviteitsgroei is slechts nieuws voor morgen en overmorgen. Het kan ook de trage economische ontwikkeling van dit moment verklaren. Als de vooruitzichten voor de langere termijn niet goed zijn, waarom zou je dan gaan investeren in deze magere toekomst? De consument op zijn beurt wordt ook voorzichtiger als de kansen op een gezonde inkomensontwikkeling minder worden. Hij besluit meer te gaan sparen. Dit zou een verklaring voor de huidige vertraging kunnen zijn.
De trage groei in de ontwikkelde landen verklaart ook ten dele de vertraging in de Opkomende Markten. Minder groei betekent minder export en dus ook minder groei in die landen.
Als deze lijn van denken correct is, dan moeten we tevreden zijn met een aanhoudend maar wel traag herstel. Er is dan geen grond voor paniekverhalen over een mogelijke nieuwe recessie. Er is evenmin grond voor verregaande experimenten zoals het inzetten van helikoptergeld. Dat kan altijd nog, als gevreesde rampen zich inderdaad voordoen.
Als dit verhaal waar is, dan moet dat van invloed zijn op het beleid van centrale banken en overheden. Zij willen die trage groei immers coute que coute opstuwen. Maar dat kan niet!