Het gaat al zeker vijf jaar niet echt daverend met de Opkomende Markten. Veel beleggers geloven diep in hun hart, dat er catharsis, een diep ingrijpende gebeurtenis, nodig is voor deze landen om eindelijk een keer ten goede te maken. Als zoiets plaats vindt, dan is de tijd gekomen om weer te kopen. Immers, het is een oude beurswijsheid om te kopen wanneer het bloed door de straten stroomt.
Het kan zomaar zijn, dat die catharsis, de zuivering van de lucht, deze dagen plaats vindt. De lont in het kruitvat kan wel eens de arrestatie van Lula da Silva, de oud-president van Brazilië, zijn. Ook deze zeer populaire man wordt verdacht van corruptie en betrokkenheid bij het Petrobasschandaal. Lula was echter met enige overdrijving ook een van de architecten van het succes van de Opkomende Markten. Zou met zijn arrestatie het moment aangebroken zijn dat ook Brazilië voor eens en voor altijd een streep wil zetten onder jaren van corruptie en fraude en met een schone lei weer aan de slag wil?
Het valt niet uit te sluiten, maar dat zal niet automatisch betekenen, dat de gloriedagen van weleer terugkeren. Dat althans denkt Antoine van Agtmael, de man die in de jaren tachtig van de vorige eeuw het begrip Opkomende Markten introduceerde. In zijn recent boek, the smartest places on earth, betoogt Van Agtmael dat de rol van de Emerging Markets is overgenomen door de Rust Belts van de ontwikkelde wereld. Die Rust Belts, die jaren een kwijnend bestaan leidden, hebben zich ontwikkeld tot kraamkamers van innovatie. Die nieuwe rol is vooral te danken aan de aanwezigheid van universiteiten in de regio’s.
Het succes van de Rust Belts bewijst volgens van Agtmael dat twee axioma’s van de afgelopen decennia gefalsificeerd zijn. Het proces van globalisering heette onomkeerbaar te zijn. Dan gaat het vooral om de verplaatsing van fysieke goederen over de wereldbol. Recente cijfers laten echter een vertraging van de wereldhandel zien naar een niveau dat sinds het dieptepunt van de afgelopen crisis, 2009, niet meer vastgesteld is. Ook het axioma, dat goedkope arbeid altijd een pluspunt zou betekenen voor de Opkomende Markten, blijkt niet waar te zijn. Het gaat er steeds meer om hoe slim er geproduceerd wordt in plaats van hoe goedkoop! En die slimme productie vindt plaats in de Rust Belts van weleer. Een voorbeeld van slim produceren is de stad Albany in de staat New York in de VS. Ooit was deze stad het centrum van bandenproductie totdat die productie naar elders verplaatst werd. Dankzij de inspanningen van onder meer de universiteit telt Albany nu 1000 producenten van polymeren. Gezamenlijk bieden deze bedrijven meer werkgelegenheid dan in de hoogtijdagen van de bandenproductie.
Natuurlijk hebben de Opkomende Markten ook gewoon pech. China is druk doende om zijn economie om te vormen, waardoor de vraag naar commodities is ingestort. Veel Opkomende Markten hebben jarenlang profijt gehad van de onverzadigbare honger van dit land naar commodities! Alles overziend is goed te begrijpen dat in de Opkomende Landen een berenmarkt de lakens uitdeelt. Waarom zouden beleggers dan eens beter moeten kijken naar deze markten? Misschien wel om de meest prozaïsche reden denkbaar. Aandelen en obligaties van Opkomende Markten zijn spotgoedkoop vergeleken met die in de Verenigde Staten en in Europa.
Is de berenmarkt op zijn dieptepunt en gloren er betere dagen? Misschien staat de arrestatie van Lula symbool voor het bereiken van de bodem in de markt en gaat vanaf nu alles beter! Maar de meeste beleggers zullen zich weinig gelegen laten aan symbolen en symboliek. Die willen data, graag heel veel data. De eerste positieve data zijn al waarneembaar. Commodities als staal, die de Opkomende Markten in een berenmarkt duwden, laten sinds het begin van dit jaar weer enig herstel zien. Een tweede gegeven is, dat de lokale valuta’s weer enig herstel laten zien ten opzichte van de dollar. Dat is een prestatie, want de meeste valuta’s van de ontwikkelde landen zijn steeds verder verzwakt ten opzichte van de Amerikaanse dollar. Hetzelfde patroon is zichtbaar bij aandelen. Ook die doen het beter dan hun ontwikkelde tegenvoeters. Misschien is het ogenblik aangebroken voor beleggers met een lange termijn visie om op koopjesjacht te gaan!